„To jest walka  o godność”  – powiedziała Blanka Długi, innowatorka z Rybnickiego Ośrodka Społecznego”, kończąc swoją prezentację  Pakiet Opieki Wytchnieniowej dla opiekunów osób starszych.  Rozległy się oklaski i posypały pytania. Stworzone i przetestowane przez Blankę Długi i Krzysztofa Szymałę rozwiązanie było jednym z 14 zaprezentowanych podczas praktycznego seminarium Innowacje wobec starości.

Uczestnicy seminarium – ponad 150 osób – pracownicy instytucji samorządowych, urzędnicy miejscy, pracownicy socjalni, przedstawiciele organizacji pozarządowych zajmujących się problemami osób starszych, innowatorzy społeczni – przez dwa intensywne dni seminarium – poznawali nowe rozwiązania i zastanawiali się, jak zastosować je na swoim terenie. Wśród naszych uczestników i gości znaleźli się między innymi: Jacek Michałowski – szef kancelarii Prezydenta Bronisława Komorowskiego i wieloletni działacz na rzecz środowiska UTW, Pani Lidia Ułanowska – szefowa Departamentu Polityki Senioralnej w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Pan Tomasz Pactwa – dyrektor Biura Projektów Społecznych w Warszawie,Pani Monika Janicka – reprezentująca Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju oraz Pani Katarzyna Świątkiewicz z Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności.

Żywa atmosfera wypełniona rozmowami i wymianą myśli – przerosła oczekiwania – nas, organizatorów wydarzenia. Po raz kolejny przekonaliśmy się, jak ważnym i budzącym emocje tematem jest jakość życia osób starszych i ich opiekunów.

Istotą spotkania były prezentacje przetestowanych rozwiązań. Mieliśmy okazję poznać autorów rozwiązań,  które dają wytchnienie opiekunom  – jak wspomniany Pakiet opieki wytchnieniowej, czy wsparcie udzielane opiekunom osób z chorobą Alzheimera (rozwiązanie Alzheimer i ja.). Małgorzata Rycharska zaprezentowała rozwiązanie Muzyka przeciw demencji – wykorzystujące terapeutyczne działania wspólnego słuchania muzyki.  Poznaliśmy formy wolontariackiego wsparcia dla opiekunów realizowanego przez innych seniorów – jak w rozwiązaniu Klub opiekunów i wolontariuszy.

W bloku poświęconym sieciom wsparcia – przekonaliśmy się, jak działać lokalnie, by budować sieć wsparcia i jakie narzędzia mogą sieć wsparcia stymulować. Okazało się, że takie funkcje mogą pełnić zbudowane przez lokalną społeczność riksze rowerowe  albo system dostarczania obiadów przygotowanych przez podopiecznych Warsztatów Terapii Zajęciowej – jak w rozwiązaniu: Obiady terapeutyczne.

W drugim dniu zapoznaliśmy się z rozwiązaniami zwiększającymi dostępność do kultury i edukacji – jak model Sztuki z bliska realizowany w wawerskim centrum kultury polegający na zajęciach prowadzonych w domach osób niewychodzących z domu czy Droga do kultury – sieć wolontariatu umożliwiająca dotarcie osobom starszym do instytucji kultury w swojej okolicy. Fuknkcję szkoły – jako centrum wychodzącego do osób starszych – poznaliśmy w prezentacji modelu Babcia i dziadek z klasą. Uczestników poruszyła prezentacja niezwykłej metody Teatru Reminiscencyjnego – polegającej na pracy z osobami z chorobami otępiennymi i demencją.

W trakcie dyskusji, debat i podczas rozmów „stolikowych” wypracowaliśmy rekomendacje dotyczące realizacji rozwiązań na rzecz poprawy jakości życia opiekunów. Oto kilka najważniejszych refleksji na temat omawianych rozwiązań:

– rola istniejących instytucji i samorządów lokalnych: zauważyliśmy znaczącą rolę istniejących instytucji samorządowych – m.in. szkół, domów kultury, warsztatów terapii zajęciowej, muzeów i teatrów, po pierwsze w dostrzeganiu grupy „znikających uczestników” bądź członków lokalnej społeczności – osób starszych niesamodzielnych, które ze względu na swoją sytuację przestają korzystać z kultury i stają się wykluczeni z życia społeczności. Po drugie, to właśnie te instytucje są potencjalnym, naturalnym odbiorcą i dalszym wdrażającym innowacje. Są rozpoznawalne, stabilne, mają wypracowaną publiczność i społeczność. Kapitał do tego, by zdobywać nową publiczność, otwierać się na społeczność, a jednocześnie oferować osobom starszym uczestnictwo i powrót do społeczności.

– synergia lokalnych potrzeb i potencjałów: kluczem do realizacji najciekawszych innowacji jest często wykorzystanie istniejących możliwości i połączenie ich tam, gdzie dotychczas nie były połączone. Uczestnicy WTZtów uczyli się gotować w pracowni gastronomicznej – od zawsze – ale dopiero teraz ich praca nabiera sensu, kiedy zdrowy i zbilansowany posiłek mogą dostarczyć osobom starszym w okolicy. Zauważenie tych potencjałów i połączenie ich z potrzebami – jest kluczem do realizacji nowej, użytecznej usługi. Wiele rozwiązań łączy istniejące elementy tworząc nową jakość.

– potencjał seniorów wolontariuszy: grupą o ogromnym kapitale i możliwościach niesienia wsparcia innym okazali się seniorzy wbrew wątpliwościom dotyczącym obciążania aktywnych osób starszych. Wiele z innowacyjnych rozwiązań – właśnie dzięki tej grupie – budowało sieć wsparcia na rzecz opiekunów czy mniej samodzielnych osób starszych.

– międzysektorowość jako droga do wdrożenia innowacji: w toku dyskusji o dostępności i roli samorządów i organizacji pozarządowych we wdrażaniu innowacji – mocno wybrzmiała rola organizacji jako eksperymentatorów i innowatorów właśnie. Dzięki, zazwyczaj, większej elastyczności i lekkości struktury oraz bliskości wobec potrzeb odbiorców to organizacje mogą być dostarczycielem nowatorskich rozwiązań. Natomiast rolą samorządów jest dostrzegać te rozwiązania, adaptować i wdrażać systemowo na większą skalę. Dzięki współpracy, dobremu definiowaniu potrzeb i zapewnieniu warunków do rozwoju innowacji oraz woli politycznej wdrażania ich – jest duża szansa na realizację rozwiązań na większą skalę.

– rola inkubatorów innowacji: szczególną rolę w procesie tworzenia i upowszechnienia innowacji odgrywają inkubatory – takie jak Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę”. Pełnią rolę pośrednika i katalizatora między oddolnymi pomysłami, a środowiskiem samorządów i instytucji, w których rozwiązania mogą być wdrażane. Cieszymy się, że dzięki naszej wieloletniej pracy i stosowanym metodom inkubacji – mogły narodzić się i rozwinąć rozwiązania o tak dużym potencjale zmiany.

Rozpoczynając realizację projektu „Generator Innowacji. Sieci Wsparcia” marzyliśmy o tym, by jego efektem było stworzenie społeczności osób i przedstawicieli instytucji szczególnie wrażliwych na potrzeby i problemy osób starszych i niesamodzielnych oraz ich opiekunów. Chcemy, by ta grupa poznała się wzajemnie, korzystała ze swojej wiedzy i adaptowała powstałe innowacyjne rozwiązania. Dzięki Praktycznemu Seminarium jesteśmy przekonani, że ta społeczność powstała na naszych oczach. Dziękujemy.

Opisy wszystkich prezentowanych innowacji:

I Prezentacje innowacji w obszarze „SIECI WSPARCIA”

1. „Rowerowe riksze”
2. „Obiady Terapeutyczne” – przetestowana innowacja, gotowa do wdrożenia
3. „Recepta na życie”
4. „Jubileusz na 200 lat”
5. „Aplikobus”
    

II Prezentacje innowacji w obszarze „OPIEKUNOWIE”

6. „Pakiet opieki wytchnieniowej” – przetestowana innowacja, gotowa do wdrożenia
7. „Alzheimer i ja”
8. „Muzyka przeciw demencji”
9. „Klub opiekunów i wolontariuszy”

 III Prezentacje innowacji w obszarze „EDUKACJA / KULTURA”

10. „Babcia z Klasą/ Dziadek z Klasą” – przetestowana innowacja, gotowa do wdrożenia
11. „Teatr reminiscencyjny”
12. „Sztuka z bliska”
13. „Droga do kultury”
14. „Torba Borba”

Zapraszam do korzystania z wypracowanych rozwiązań – opisy wszystkich innowacji dostępne są tutaj: http://sieciwsparcia1.e.org.pl/innowacje/

Do 17.06 instytucje i organizacje zainteresowane wdrożeniem innowacji zapraszamy do udziału w konkursie: BEZPŁATNE DORADZTWO. Wszystkie szczegóły znajdziecie Państwo tutaj: http://sieciwsparcia1.e.org.pl/bezplatne-doradztwo/

W dyskusjach udział wzięli: dr Iwona Benek, Marianna Borawska, Monika Chmielewska-Sujata, Piotr Choroś, Blanka Długi, Łukasz Kasperczyk, Tomasz Schimanek, Tomasz Pactwa, Katarzyna Wala.

Prowadzący debaty: Wojciech Kłosowski, dr Magdalena Rosochacka-Gmitrzak

Gośćmi specjalnymi były sojuszniczki innowacji: Helena Norowicz (sojusznicza innowacji Pakiet opieki wytchnieniowej, aktorka i modelka, propagatorka zdrowego stylu życia w każdym wieku)
i Katarzyna Błażejewska-Stuhr (sojuszniczka innowacji Obiady Terapeutyczne, dietetyczka, w czasie spotkania opowiadała o zdrowej diecie seniora).

Relacja video z wydarzenia na Facebooku: https://www.facebook.com/pg/TowarzystwoInicjatywTworczychE/videos/?ref=page_internal

Marta Białek-Graczyk

Prezeska Zarządu Towarzystwa Inicjatyw Twórczych „ę”