Celem innowacji jest wzrost wiedzy na temat oferty skierowanej do osób starszych zależnych, wzrost motywacji do korzystania z nich oraz podjęcie aktywności społeczno-kulturalnej – a tym samym zwiększenie ilości ich kontaktów społecznych, wzrost aktywności fizycznej i korzystanie z oferty społeczno-kulturalnej.

Odbiorcami ostatecznymi innowacji są osoby starsze zależne: pacjenci lokalnych zakładów opieki zdrowotnej, osoby narażone na samotność i izolację, mało aktywne życiowo i społecznie, bez motywacji, o pogłębiającej się zależności ze względu na chorobę, niepełnosprawność czy stan psychiczny.

Istotą pomysłu jest dotarcie do grupy docelowej przez lekarzy i personel medyczny (np. pielęgniarki, rehabilitantów). Warto zadbać, by starsze osoby zależne dowiedziały się o innowacji także z innych źródeł, najlepiej jeszcze zanim otrzymają od lekarzy „Recepty na życie“, np. za pośrednictwem rozwieszonych w placówce plakatów informacyjnych. Szczególnie pomocne może okazać się podanie zarówno na receptach jak i na plakatach numeru infolinii (obsługiwanej np. przez pracownika gminy), pod którą zainteresowani będą mogli uzyskać więcej informacji o zalecanych przez lekarza aktywnościach i ogólnie o całym projekcie. Kolejnym kanałem, za pomocą którego możecie dotrzeć do odbiorców, może być internetowy katalog dostępnych aktywności i wydarzeń podlinkowany na stronach lokalnych instytucji.

Najważniejsze korzyści dla odbiorców ostatecznych:

• nowe znajomości i regularne kontakty z innymi osobami,
• zwiększenie aktywności fizycznej i społecznej,
• poprawa samopoczucia,
• zyskanie świadomości na temat dostępnej oferty aktywności dla osób starszych zależnych.

Najważniejsze trudności dla odbiorców ostatecznych:

• ograniczenia zdrowotne i niepełnosprawności,
• problem z dotarciem na miejsce wydarzenia,
• brak motywacji do zmiany dotychczasowego stylu życia,
• obawy przed nie poradzeniem sobie z proponowanymi aktywnościami.

Odbiorcami pośrednimi innowacji są SP ZOZ lub inne placówki medyczne, lekarze POZ, personel medyczny

Najważniejsze korzyści:

• wzrost satysfakcji pacjentów dzięki dodatkowemu wsparciu i zaangażowaniu ze strony lekarzy (PR),
• potencjalne zmniejszenie liczby wizyt osób starszych niewymagających leczenia i zaangażowania lekarzy (mniejsze kolejki),
• rozwój zawodowy lekarzy dzięki szkoleniom przy okazji realizacji projektu,
• większa świadomość lokalnych możliwości aktywizacji pacjentów.

Najważniejsze trudności:

• możliwy brak motywacji,
• brak czasu na szczegółowe zapoznanie się z ofertą kierowaną do seniorów, co negatywnie może wpływać zarówno na motywację do wydawania „Recept” jak i na umiejętne dostosowanie rekomendowanych zajęć do potrzeb pacjentów,
• brak czasu na dobranie zajęć do szczególnych potrzeb i zainteresowań pacjentów oraz na wytłumaczenie im zasad funkcjonowania programu

Odbiorcami pośrednimi są także lokalne instytucje i organizacje – takie jak biblioteki, ośrodki kultury, ośrodki pomocy społecznej, ośrodki sportu i rekreacji, a także organizacje pozarządowe i firmy prywatne – mające w swojej ofercie zajęcia i wydarzenia dostosowane dla osób starszych zależnych.

Najważniejsze korzyści:

• zwiększanie zasięgu działania zaangażowanych podmiotów, wartość promocyjna,
• napływ nowych odbiorców – możliwość zwiększania przychodów,
• zyskanie uznania dla prowadzonej działalności (PR).

Najważniejsze trudności:

• ograniczona oferta zajęć i wydarzeń, w których mogłyby uczestniczyć osoby starsze zależne, zwłaszcza z zaawansowanymi niepełnosprawnościami,
• brak czasu na współpracę i komunikację nt. dostępnej oferty ze strony oferentów usług, wymuszający proaktywne działania koordynatora projektu,
• ograniczona liczba miejsc w przypadku bardziej popularnych aktywności/wydarzeń i brak możliwości rekrutowania nowych uczestników.

Wolontariusze (opcjonalnie) – osoby zrekrutowane np. spośród słuchaczy UTW, osoby starsze aktywne, zaangażowane w rozmaite przedsięwzięcia, zmotywowane do działań prospołecznych.

Najważniejsze korzyści:

• satysfakcja ze wsparcia i pomocy świadczonej potrzebującym, świadomość bycia potrzebnymi,
• zyskanie nowych przyjaciół, poszerzanie sieci kontaktów, potencjalnie zyskiwanie nowych członków dla wspólnot i działań, w które wolontariusze są zaangażowani.

Najważniejsze trudności:

• zaangażowanie w różne działania może przekładać się na ograniczony czas, jaki osoby te są w stanie poświęcić na wolontariat,
• brak wiedzy i doświadczenia na temat tego, jak rozmawiać z osobami z demencją, zanikami pamięci, problemami wynikającymi z niepełnosprawności intelektualnej.

Użytkownikami innowacji są jednostki samorządu terytorialnego na poziomie gminy/miasta lub powiatu.

Najważniejsze korzyści:

• długoterminowe pozytywne efekty społeczne: aktywizacja i wykorzystanie potencjału osób starszych, przekładające się na poprawę stanu zdrowia i samopoczucia seniorów,
• odsuwanie w czasie konieczności świadczenia kosztownych dla JST usług opiekuńczych, wspieranie dłuższego pozostawania osób starszych zależnych we własnych domach,
• promocja miasta jako innowatora na rzecz osób starszych.

Najważniejsze trudności:

• komunikacja z partnerami w projekcie: konieczność ustalenia procesu zbierania informacji na temat aktualnej oferty aktywności i sprawnej współpracy z gminnym centrum informacji,
• konieczność oddelegowania osoby po stronie miasta/gminy lub ze strony jednego z partnerów do wsparcia komunikacji i przepływu informacji,
• koordynowanie transportu dla osób starszych zależnych, które potrzebują pomocy w dotarciu na miejsce organizowanych wydarzeń, efektywne wykorzystanie dostępnego samochodu dla osób niepełnosprawnych.

Mechanizm działania innowacji opiera się na następujących elementach:

1. Nawiązanie relacji z kluczowymi partnerami projektu: lekarzami, pielęgniarkami i rehabilitantami – przedstawienie koncepcji „Recepty na życie” (z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej i uzyskanie decyzji o gotowości do włączenia się do projektu
2. Zmapowanie dostępnych na obszarze wdrażania innowacji aktywności, które swoim profilem odpowiadają potrzebom i ograniczeniom osób starszych zależnych:
   • analiza danych dostępnych online
   • kontakt z podmiotami, które w swojej ofercie posiadają aktywności dla osób starszych zależnych (np. ośrodek sportu i rekreacji, biblioteka, ośrodek kultury, szkoły, organizacje pozarządowe, domy pomocy społecznej, prywatne domy seniora, inne podmioty prywatne, itp.) celem uzupełnienia i zaktualizowania zebranych informacji.
3. Przygotowanie i wydruk niezbędnych materiałów oraz narzędzi wykorzystywanych w procesie wdrażania innowacji:
   • podzielenie zidentyfikowanych aktywności i wydarzeń według 4 profili sprawności, wypełnienie nimi recept i ich wydruk (z wykorzystaniem edytowalnego projektu „Recepty na życie” –  Profil D, Profil C, Profil B, Profil A),
   • wydruk dla lekarzy tablicy informacyjnej o OSZ,
   • wydruk projektu plakatów informacyjnych dla odbiorców bezpośrednich,
   • wydruk tabeli dla SPZOZ i Partnerów do zbierania danych o odbiorcach służących bieżącemu monitorowaniu zasięgu projektu
4. Spotkanie inauguracyjne z partnerami. Wśród uczestników mogą znaleźć się: przedstawiciele lokalnych władz, dyrekcja placówki medycznej, w której wydawane będą recepty, przedstawiciele lokalnych organizacji oraz instytucji mających w ofercie aktywności dostosowanych dla seniorów. Na osobne spotkanie warto zaprosić personel placówki medycznej.

Szczegółowe materiały, które pomogą wam w przygotowaniu i poprowadzeniu spotkań ze wszystkimi partnerami projektu:

Schemat realizacji recepty dla Partnerów

Scenariusz spotkania organizacyjnego dla Partnerów

 Prezentacja dla partnerów

Raporty ze spotkań monitorujących z Partnerami

• Przekazanie personelowi medycznemu zestawu narzędzi umożliwiających i usprawniających funkcjonowanie innowacji oraz materiałów informacyjnych:

Wskazowki do superwizji dla Wolontariuszy

Formularze do profilowania pacjentów wg typów motywacji

Raporty ze spotkań monitorujących z Personelem medycznym

• udostępnienie (w formie drukowanej, elektronicznej lub w formie spotkań warsztatowych) personelowi medycznemu dodatkowych materiałów edukacyjnych na temat motywowania osób starszych zależnych:  Warsztat z komunikacji motywującej – Prezentacja, Warsztat z komunikacji motywującej_- Karty pracy oraz zawierających praktyczne wskazówki związane z wdrażaną innowacją  – Raporty ze spotkań monitorujących z Partnerami
• przekazanie partnerom mającym ofertę dla osób starszych naklejek, które wręczane zgłaszającym się na zajęcia pacjentom posłużą jako miernik skuteczności innowacji w zakresie aktywizacji osób starszych zależnych.

1. Realizacja
   • wydawanie recept osobom starszym zależnym
   • cykliczna (raz na miesiąc – raz na dwa miesiące) aktualizacja recept o nowe wydarzenia, dodruk i ich dostarczanie personelowi medycznemu.
2. Bieżący monitoring, ewaluacja
   • zbieranie statystyk dotyczących liczby osób objętych innowacją – od personelu medycznego na temat liczby wydanych recept i od pozostałych partnerów projektu na temat liczby uczestniczących w wydarzeniach pacjentów (z wykorzystaniem przygotowanego formularza do zbierania danych raportowanych przez Lekarzy i Partnerów,
   • przekazywanie partnerom informacji zwrotnej o skuteczności podejmowanych działań,
   • w razie potrzeby wdrażanie usprawnień, działań naprawczych lub rozwojowych (częściowo w oparciu o Raporty ze spotkań monitorujących z Partnerami oraz Raporty ze spotkań monitorujących z Personelem medycznym).

Ponadto jeśli oferta aktywności dla najmniej samodzielnych seniorów nie jest lokalnie dostępna, spróbujcie wypełnić tę pustkę poprzez zorganizowanie wolontariatu, angażując do działania np. słuchaczy uniwersytetu trzeciego wieku. Poniżej zamieszczamy przepis na uruchomienie „Telefonu Życzliwości” – dyżurów telefonicznych w formie przyjacielskiego wsparcia dla osób starszych zależnych, które ze względu na stan zdrowia nie mogą uczestniczyć w żadnych wydarzeniach.

Etapy uruchamiania „Telefonu życzliwości“:

1. Zidentyfikowanie lokalnych uniwersytetów trzeciego wieku lub innych organizacji zrzeszających aktywnych seniorów. Może to być np. biblioteka organizująca warsztaty, spotkania czy koła zainteresowań dla osób starszych albo lokalna parafia. Kopalnią wiedzy na ten temat mogą być partnerzy projektu.
2. Ustalenie, kiedy odbywają się spotkania seniorów i uzgodnienie z organizatorem możliwości zaprezentowania podczas jednego z nich pomysłu na „Telefon życzliwości“. Alternatywnie przekazanie zidentyfikowanym w poprzednim kroku organizacjom informacji na temat z góry zaplanowanego spotkania rekrutacyjnego (termin, cel spotkania) z prośbą o jej przekazywanie seniorom.
3. Przeprowadzenie z seniorami spotkania rekrutacyjnego na podstawie opracowanego scenariusza spotkania rekrutacyjnego dla wolontariuszy, prezentacji na temat wolontariatu oraz zebranie zgłoszeń osób chętnych do włączenia się do projektu wraz z informacją na temat ich dostępności czasowej oraz danymi kontaktowymi; przekazanie informacji o terminie szkolenia.
4. Zorganizowanie przestrzeni, w której będą pełnione dyżury (wraz z niezbędnym wyposażeniem) lub wykupienie numeru Skype, poprzez który dzwoniący będą przekierowywani na prywatne telefony wolontariuszy zgodnie z ustalonym grafikiem.
5. Ustalenie grafiku „Telefonu życzliwości“ i potwierdzenie go z przyszłymi wolontariuszami.
6. Przeprowadzenie szkolenia dla wolontariuszy w oparciu o scenariusz spotkania z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej oraz scenariuszy scenek rozmów telefonicznych, materiałów na szkolenie, które uczestnicy będą wykorzystywać podczas dyżurów.
7. Uruchomienie „Telefonu życzliwości“. W przypadku wykorzystywania numeru Skype zgodne z grafikiem przełączanie numerów telefonów wolontariuszy, na które przychodzące połączenia mają być przekierowywane.
8. Cykliczne prowadzenie superwizji dla wolontariuszy w oparciu o opracowane wskazówki do superwizji dla Wolontariuszy

Do sprawnego funkcjonowania modelu niezbędne jest oddelegowanie lub zatrudnienie osoby, np. w urzędzie miasta/gminy, która zbierałaby informacje o aktywnościach dostępnych dla seniorów i osób starszych zależnych. Koordynację projektu może wziąć na siebie samorząd, instytucja (np. biblioteka publiczna) lub działająca lokalnie organizacja pozarządowa. Do głównych zadań koordynatora należy:

• zmapowanie lokalnych zasobów i wszelkich wydarzeń/aktywności, które mogą znaleźć się na „Recepcie na życie”, pogrupowanie ich według profili sprawności,
• ustanowienie lokalnych partnerstw z placówkami opieki zdrowotnej oraz podmiotami posiadającymi w swojej ofercie aktywności dla seniorów,
• organizacja szkoleń dla lekarzy i personelu medycznego, przekazanie niezbędnych narzędzi i materiałów usprawniających proces wdrażania innowacji oraz ustalenie modelu komunikacji między wszystkimi zaangażowanymi stronami,
• uruchomienie telefonu informacyjnego, pod którym osoby starsze zależne będą mogły otrzymać szczegółowe informacje na temat przepisanych im aktywności,
• dystrybucja materiałów informacyjnych kierowanych do odbiorców ostatecznych innowacji,
• cykliczna aktualizacja i wydruk recept oraz ich dostarczenie do lekarzy i personelu medycznego,
• bieżąca ewaluacja efektów wdrożenia i przekazywanie informacji zwrotnej zaangażowanym partnerom.

1. koszt oddelegowania czasu pracy osoby koordynującej projekt i partnerów, będącej w gotowości do udzielania informacji  telefonicznie (w JST/instytucji/organizacji)
   • w ramach istniejącej umowy o pracę/kontraktu
   • lub  szacunkowo 40 h/miesiąc pracy pracownika, czyli min. 13,70 zł brutto/h (2018) = 548 zł brutto/miesiąc = 6576 zł brutto w skali roku
2. suma kosztów czasu pracy osób zaangażowanych we wsparcie projektu po stronie partnerów
   • w ramach istniejących umów o pracę/kontraktu;
3. wydruk materiałów informacyjnych (opcjonalnie)
   • dla lekarzy: 61,50 zł sztuka x np. 20 sztuk = 1230 zł/rok,
   • dla odbiorców ostatecznych (w formie plakatów): 15 zł sztuka x np. 100 sztuk = 1500 zł/rok;
4. wydruk informacji w formie Recept
   • 0,20 zł sztuka x np. 8640 sztuk = 1728 zł/rok;
5. ewentualne formy transportu według potrzeb – rozwiązanie to można wdrożyć w różnych formach zależnie od dostępnych środków, można też z niego zrezygnować
   • w ramach dostępnych zasobów miasta
6. uruchomienie infolinii telefonicznej
   • w ramach dostępnych zasobów
   • lub 50 zł/miesiąc x 12 = 600 zł.

Koszt innowacji na jednego uczestnika jest zależny od liczby osób objętych innowacją. Przy zaangażowaniu powyżej wymienionych zasobów istnieje potencjał włączenia do projektu (rozumianego jako otrzymanie od lekarza „Recepty na życie”) 219 osób starszych zależnych. Przy takim założeniu:

Minimalny koszt wynosi: 1728 zł druk / 219 x 2 osób = 3,95 zł/rok

Maksymalny koszt wynosi: 11634 zł / 219 x 2 osób = 26,56 zł

• zaangażowanie podmiotów służby zdrowia, JST i lokalnych partnerów: instytucji sportu, kultury, itp.,
• funkcjonowanie punktu zbierania informacji o wydarzeniach,
• finansowanie wydruku aktualizowanych „Recept na życie”
  i ich dystrybucja,
• osoba koordynująca.

Testowanie innowacji pokazało, że rozwiązanie może przełamywać izolację, wspierać zdobywanie nowych doświadczeń, a także poprzez promowanie aktywności wpływać pozytywnie na stan psychofizyczny oraz na sprawność intelektualną osób starszych. Trudno jednak określić jaka dokładnie grupa osób spośród wszystkich tych, którzy „wykorzystali” receptę doświadczyła tych pozytywnych efektów i ile osób ocenia projekt równie pozytywnie jak badani seniorzy. Wiemy natomiast, że ponad 20% seniorów skierowanych przez lekarzy i personel medyczny na zajęcia lub wydarzenia zastosowało się do ich rekomendacji, co potwierdza, że autorytet personelu medycznego może być skutecznym motywatorem do porzucenia biernej postawy i wyjścia do ludzi.